Dżdżownice - występowanie i biomasa dżdżownic

Jak stwierdził Barley w 1961r.: (...)wszędzie tam, gdzie może rosnąć trawa, mogą także rozwijać się pewne gatunki dżdżownic. Są one charakterystyczne dla gleb strefy umiarkowanej półkuli północnej, choć spotykane są również w innych częściach świata, nawet w strefie polarnej. Nie sprzyjają im jednak gleby słone i ubogie w substancję organiczną. Najwięcej dżdżownic obserwuje się w próchnicznych glebach o odczynie zasadowym oraz w glebach leśnych z próchnicą typu mull. Najmniej zaś, w kwaśnych glebach torfowych i w glebach leśnych z próchnicą nadkładową. Gleby uprawne zaliczane są pod tym względem do stanowisk pośrednich. Liczba gatunków w określonym środowisku rzadko przekracza 10, a najczęściej dominują w nim 2-4 gatunków. O liczbie występujących gatunków i liczebności populacji stanowią takie czynniki jak: fizyczne i chemiczne właściwości gleby, typ roślinności, sposób użytkowania terenu. Jednak najważniejsze kryteria to odczyn gleby, wilgotność, temperatura, a także dostępność pożywienia.

Biomasa dżdżownic w różnych biotopach

Maksymalne wartości zagęszczenia występują zwykle wiosną lub wczesnym latem, czasem jesienią lub na początku zimy. Związane jest to z pojawieniem się osobników młodocianych w populacji. Przy czym duże zagęszczenie świadczy o niższej biomasie i na odwrót. Gleby leśne z próchnicą typu mull oraz zbiorowiska trawiaste odznaczają się biomasą w granicach 100-250 g/m2. Populacje dżdżownic są tam bardzo liczne, do 200 osobników/m2 Gleby lasów z próchnicą nadkładową charakteryzują się biomasą dżdżownic nie przekraczającą 5g/m2 powierzchni, co wynika z małej liczebności populacji i mniejszych rozmiarów osobników. Spowodowane jest to kwaśną glebą oraz trudno przyswajalnym charakterem ściółki. Dlatego też na tych terenach zagęszczenie osobników waha się od 15 do 40 na m2. Są to dżdżownice gatunków Lumbricus rubellus, Dendrobaena octaedra i Allobophora. Podobnie torfowiska nie sprzyjają rozwojowi dżdżownic. Mogą być zasiedlane przez osobniki z gatunku Dendrobaena octaedra i Bimastos eiseni, zaś ich biomasa będzie się kształtować w zakresie 0,01-0,5 g/m2. Łąki, pastwiska i pola uprawne to natomiast tereny bogate w gatunki i formy dżdżownic. Stwierdzono występowanie około 20 gatunków, co stanowi 57% wszystkich gatunków zamieszkujących tereny Polski. Wśród nich wyróżniamy Allobophora caliginosa , A. rosea, A. chlorotica, a także Lumbricus rubellus, L. castaneus, L. terrestris, które są charakterystyczne szczególnie dla pól uprawnych.
O składzie gatunkowym i liczebności na łąkach i pastwiskach decydują również odchody wypasanych tam zwierząt, które są źródłem pokarmu o dużej zawartości białka i tłuszczu. Liczebność w jednym krowieńcu może osiągać do 100 osobników z gatunków takich jak Allobophora chlorotica, czy Lumbricus rubellus. Pod krowieńcami zaś, spotykamy większe zagęszczenie (niż w otaczającej je glebie) dżdżownic z gatunku Lumbricus terrestris i Allobophora caliginosa. Analogicznie rzecz się ma w przypadku pól silnie nawożonych obornikiem, liczebność populacji nie spada tam poniżej 100 osobników na m2.

Stan gatunkowy dżdżownic zebranych w dwóch siedliskach

Gleby terenów miejskich są zwykle przesuszone, silnie alkaliczne, na których często grabiona jest ściółka, dlatego też występują w nich gatunki o dużych właściwościach przystosowawczych i szerokim zasięgu geograficznym, takie jak Allobophora caliginosa, A. chlorotica, A. longa, A. rosea, Lumbricus castaneus, L. terrestris.

Źródło: lumbricidae.w.interia.pl - Systematyka